Dolar Yüksek Kazanç Sunuyor mu?

Dolar düşer mi? Dolar yükselir mi? Bu tür sorular, Dolardaki dalgalanmaya paralel olarak günümüzde daha çok sorulur oldu. Bu yazıda Doların TL karşısındaki serüvenini ele alacağım.

Uluslararası ticarette çok fazla kullanılmayan para birimine sahip olan ülkelerde Doların yerel para birimine karşı değişim oranı önemli bir gösterge olarak değerlendirilebilir. Türkiye’de de durum böyle. İnsanlar tasarruf ve yatırım kararlarında yerli paranın yanında Dolar tercihinde de bulunabiliyorlar. Hal böyle olunca para politikasının yürütülmesi de daha zorlaşıyor. Örneğin Merkez Bankası yüksek enflasyon ile mücadelede sıkı para politikası uygularken faizleri artırıyor. Böylece yüksek faiz oranları üzerinden tüketimi frenlemeye çalışıyor. Ancak diğer taraftan yüksek faiz karşısında yabancı yatırımcının ülkemize ilgisi artıyor ve döviz bollaşıyor. Bollaşan döviz TL’nin değerlenmesine ithalatın ucuzlamasına sebep oluyor ve tüketim artıyor. Böylece Merkez Bankası amaçladığı sonucun tam tersi bir durumla karşılaşabiliyor. Diğer taraftan tasarruf ve yatırım tercihlerinde yabancı para birimlerinin de kullanıldığı ve ülkemizin de son yıllarda içinde bulunduğu dolarizasyon süreçlerinde döviz kurlarının artarak maliyet enflasyonuna sebep olduğu görülmektedir. Dolarizasyon süreçlerinde tasarruf sahipleri satınalma güçlerinin artırmak için yabancı paraları tercih etmekte, ekonomide her an döviz kurlarının yukarıya gideceği beklentisi de oluşabilmektedir. Hal böyle olunca da Merkez Bankasının işi biraz daha zorlaşmaktadır. Dolayısıyla Merkez Bankasının bağımsız karar alabilmeleri ve kredibilitesi büyük önem arz ediyor. Uyguladığı politikalar ile fiyat istikrarını sağlaması ve yerli paranın cazibesini artırmayı başarması da bu hususlara bağlı. Şu an ise Merkez Bankasının bozulan enflasyon görünümü ile işinin oldukça zor olduğu ve tasarruf sahiplerinin mevduat hesaplarındaki negatif reel faizinde etkisiyle dövize yönlendiği söylenebilir.

  

Yukarıda yer alan grafikte yıllar itibariyle Doların, TL karşısındaki değişim oranı bulunuyor. 15 yıllık süreçte Dolar TL karşısında ortalamada %7,1 oranında değer kazanmış. 2017 yılının 12 Mayıs’ına kadar ise artış oranı %1,2. Küresel krizin başladığı yıl olan 2008’de Dolar TL karşısında %30 oranında değer kazanırken, 2015 yılında %25 oranında değer kazanmıştır. 2016 yılında ise artış oranı %22’dir.

  

           Yukarıda yer alan grafikte ise tasarrufların Dolar cinsinden tevdiat hesabında değerlendirilmesi halinde yıllık değişim oranları yer almakta. Merkez Bankasının verilerine göre bu süreçte tevdiat hesaplarına bankalar Dolar için yıllık ortalama %2,45 oranında net faiz uygulamışlar. Yani vergi kesintisi gerçekleştirildikten sonra ortalama da yıllık artış bu oranda olmuş. Bu süreçte Dolardaki değişim ve tevdiat hesabından elde edilen faiz dikkate alındığında yılda ortalama %9,7’lik bir kazanç söz konusu. Bu kazanç 2008 yılında ve son yıllarda ortalamanın oldukça üzerinde.  

  

Elde edilen bu kazançlar nominal yani enflasyonun dikkate alınmadığı durumu gösteriyor. Yukarıda yer alan grafikte ise bu kazançlar enflasyon oranı ile birlikte yer alıyor. Tevdiat hesaplarındaki yıllık kazancın enflasyon oranının üzerinde olduğu yıllarda tasarruf sahiplerinin satınalma güçlerinin artmış, tersi durumda ise azalmıştır. İlgili süreçte Dolardaki değer kazancı ve tevdiat hesabının faizi dikkate alındığında yıllık ortalama %9,7’lik bir kazanç söz konusu. İlgili dönemde yıllık ortalama enflasyon oranı ise %10,4. Yani bu süreçte Dolar alıp tevdiat hesabında değerlendiren insanların satınalma güçleri artmamış, aksine azalmış. Ancak son yıllara bakacak olursak enflasyon oranının oldukça üzerinde kazançlar söz konusu. Yani son yıllarda tasarruflarını Dolar olarak tevdiat hesabında değerlendirenlerin satınalma güçlerinin arttığı görülmektedir.

Peki bu yıl ne olur? Herkesin merak ettiği ancak cevabını vermenin çok zor olduğu bir soru bu. Yine de ilgili yazım size Doların seyri konusunda size bir fikir verebilir.