google.com, pub-4218368915119241, DIRECT, f08c47fec0942fa0 google.com, pub-4218368915119241, DIRECT, f08c47fec0942fa0 google.com, pub-4218368915119241, DIRECT, f08c47fec0942fa0 Finansal Göz: Reel Faiz Oranı Nedir?

9 Mart 2017 Perşembe

Reel Faiz Oranı Nedir?

Reel faiz oranı nedir? Reel ve nominal faiz arasındaki farklar nelerdir? Reel faiz oranı nasıl hesaplanır? Reel faiz oranının tanımı ve formülü nasıldır? Bu yazıda bu sorulara cevap arayalım.

Bir bankada vadeli mevduat hesabı açtırmak istediğinizde size teklif edilen faiz oranı pozitiftir. Yani paranız belirli bir vade sonunda daha yüksek bir değere çıkacaktır. 2008 yılında dünyayı etkisi altına almaya başlayan küresel finans krizinin etkilerini gidermek üzere bazı ülkelerde başvurulan negatif faiz uygulamaları istisnai örnekler olarak değerlendirebilir. Vadeli mevduat hesabı açtığınızda vade sonunda paranızın nominal olarak artığını görürsünüz. Bu önemlidir ancak söz konusu para ile hesap açtırdığınız duruma göre daha fazla satın alma gücüne erişip erişemediğiniz daha önemlidir. Bu durumu bir örnekle açıklayalım.



Para Tutarı
Mal Sepetinin Fiyatı
Anılabilecek Miktar
Bugün

10.000 TL
100 TL
100 Adet
1 yılın sonunda (Faiz Oranı %8)
Enflasyon Oranı %6
10.800 TL
106 TL
101,9 Adet
Enflasyon Oranı %8
10.800 TL
108 TL
100 Adet
Enflasyon Oranı %10
10.800 TL
110 TL
98,2 Adet
  
Örneğin bugün 10.000 TL ile fiyatı 100 TL olan belirli bir mal sepetinden 100 adet alınabildiğini düşünelim. Bugün söz konusu mal sepetinden 100 Adet satın almayıp 10.000 TL ile %8 faiz oranı üzerinden 1 yıl vadeli mevduat hesabı açıldığını düşünelim. Yılsonunda para faiz ile birlikte 10.800 TL’ye çıkacaktır. Para nominal olarak artarken aradan bir yıl da geçtiği için mal sepetinin fiyatı da artabilecektir.


Hazırladığım tablodan görüleceği üzere ilgili süreçte enflasyon oranı %6 olursa, mal sepetinin fiyatı %6 oranında artacak ve 106 TL olacaktır. Bu durumda yılsonunda 10.800 TL ile mal sepetinden yaklaşık olarak 102 adet alınabilecektir. Para dönem başına göre nominal olarak arttığı gibi satın alma gücü de artmış ve 2 adet daha fazla alım yapma imkanı doğmuştur. Faiz oranının enflasyon oranından yüksek olduğu bu durum makul olan seçenektir. Vadeli mevduat hesabı açtırdığınızda vade sonunda elde edilecek olan faiz tutarı bellidir. Ancak ilgili süreçte gerçekleşecek enflasyon ise belli değildir. İkinci seçenekte enflasyon oranının %8 oranında gerçekleştiği durum bulunmakta. Bu durumda da para nominal olarak artmakta ama satın alma gücü artmamakta yine 100 Adet alım yapılabilmektedir. Üçüncü seçenekte ise enflasyon oranının %10 oranında gerçekleştiği durum bulunmakta. Bu seçenekte ise paranın alım gücü düşmekte ve yaklaşık 98 adet alım yapılabilmektedir.

Reel faiz oranı enflasyondan arındırılmış faiz oranıdır. Satın alma gücünüzdeki gerçek artışı gösterir. Yatırım kararları verilirken nominal faiz oranından ziyade reel faiz oranı daha çok önem taşır.

Reel faiz oranı nasıl hesaplanır?

Reel faiz oranı nominal faiz oranından enflasyon oranının düşülmesi ile bulunur. Nominal faiz oranı %8 enflasyon oranı %6 ise reel faiz oranının %2 olduğu söylenebilir. Ancak büyük oranlar ile bu işlem sağlıklı sonuç vermez. Yani Nominal faiz oranı %80 enflasyon oranı %60 ise reel faiz oranının %20 olduğunu söylemek pek doğru olmaz.

Reel faiz oranı formülü;

Reel Faiz Oranı = [( 1 + Nominal Faiz Oranı) / ( 1 + Enflasyon Oranı)] - 1

Faiz oranının %80 enflasyon oranının %60 olduğu durumda reel faiz oranı %12,5 olarak bulunur. Bu oran faiz oranından enflasyon oranını düşerek reel faizi yaklaşık olarak bulmak istediğimizde elde edilen %20 oranında çok daha düşüktür. Dolayısıyla reel faiz oranı formülü ile işlem yapmak daha doğrudur.

Reel Faiz Oranı = [( 1 + 0,8) / ( 1 + 0,6)] – 1 = 0,125 → %12,5

Tabloda verilen değerlere göre reel faiz oranı 1. seçenekte %1,89, 2. seçenekte %0 ve 3. seçenekte %-1,82 olarak bulunmaktadır. Pozitif reel faiz oranları yatırımcıların satın alma gücünü artırır ve onları daha fazla tasarruf yapmaya teşvik eder. Negatif faiz oranlarında ise yatırımcı reel olarak kayıptadır, satın alma gücü azalmıştır. Bu durum da yatırımcıları tüketime veya başka yatırım alternatiflerine yönlendirir.

Reel Faiz Oranı (1. Seçenek) = [( 1 + 0,08) / ( 1 + 0,06)] – 1 = 0,0189 → %1,89

Reel Faiz Oranı (2. Seçenek) = [( 1 + 0,08) / ( 1 + 0,08)] – 1 = 0 → %0

Reel Faiz Oranı (3. Seçenek) = [( 1 + 0,08) / ( 1 + 0,1)] – 1 = -0,0182 → %-1,82

Reel faiz oranı formülü her tür getiri için kullanılabilir. Bir katılım bankasından elde edilen kar payı veya bir portföyden elde edilen getiri gibi. Burada dikkat edilmesi gereken nokta getirinin elde edildiği dönem ile enflasyon oranının aynı dönemi yansıtmasıdır. Katılım bankalarından geleceğe dönük getiri taahhüdü verilmemektedir. Vade sonunda getiri oranı ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla burada açıklanan enflasyon oranı kullanılmalıdır. Ticari bankalarda ise faiz taahhüdü verildiği için dönem başında reel faiz hesaplanabilir. Ancak burada da beklenen enflasyon oranını kullanmak gerekir.

3 yorum: