Reel faiz oranı nedir? Reel ve nominal faiz arasındaki farklar nelerdir? Reel faiz oranı nasıl hesaplanır? Reel faiz oranının tanımı ve formülü nasıldır? Bu yazıda bu sorulara cevap arayalım.
Bir bankada vadeli mevduat hesabı açtırmak istediğinizde size teklif edilen faiz oranı pozitiftir. Yani paranız belirli bir vade sonunda daha yüksek bir değere çıkacaktır. 2008 yılında dünyayı etkisi altına almaya başlayan küresel finans krizinin etkilerini gidermek üzere bazı ülkelerde başvurulan negatif faiz uygulamaları istisnai örnekler olarak değerlendirebilir. Vadeli mevduat hesabı açtığınızda vade sonunda paranızın nominal olarak artığını görürsünüz. Bu önemlidir ancak söz konusu para ile hesap açtırdığınız duruma göre daha fazla satın alma gücüne erişip erişemediğiniz daha önemlidir. Bu durumu bir örnekle açıklayalım.
Bir bankada vadeli mevduat hesabı açtırmak istediğinizde size teklif edilen faiz oranı pozitiftir. Yani paranız belirli bir vade sonunda daha yüksek bir değere çıkacaktır. 2008 yılında dünyayı etkisi altına almaya başlayan küresel finans krizinin etkilerini gidermek üzere bazı ülkelerde başvurulan negatif faiz uygulamaları istisnai örnekler olarak değerlendirebilir. Vadeli mevduat hesabı açtığınızda vade sonunda paranızın nominal olarak artığını görürsünüz. Bu önemlidir ancak söz konusu para ile hesap açtırdığınız duruma göre daha fazla satın alma gücüne erişip erişemediğiniz daha önemlidir. Bu durumu bir örnekle açıklayalım.
Para Tutarı
|
Mal Sepetinin Fiyatı
|
Anılabilecek
Miktar
|
||
Bugün
|
10.000 TL
|
100 TL
|
100 Adet
|
|
1 yılın
sonunda (Faiz Oranı %8)
|
Enflasyon
Oranı %6
|
10.800 TL
|
106 TL
|
101,9 Adet
|
Enflasyon
Oranı %8
|
10.800 TL
|
108 TL
|
100 Adet
|
|
Enflasyon
Oranı %10
|
10.800 TL
|
110 TL
|
98,2 Adet
|
Örneğin bugün 10.000 TL ile fiyatı 100 TL
olan belirli bir mal sepetinden 100 adet alınabildiğini düşünelim. Bugün söz
konusu mal sepetinden 100 Adet satın almayıp 10.000 TL ile %8 faiz oranı üzerinden
1 yıl vadeli mevduat hesabı açıldığını düşünelim. Yılsonunda para faiz ile
birlikte 10.800 TL’ye çıkacaktır. Para nominal olarak artarken aradan bir yıl
da geçtiği için mal sepetinin fiyatı da artabilecektir.
Hazırladığım tablodan görüleceği üzere ilgili
süreçte enflasyon oranı %6 olursa, mal sepetinin fiyatı %6 oranında artacak ve
106 TL olacaktır. Bu durumda yılsonunda 10.800 TL ile mal sepetinden yaklaşık
olarak 102 adet alınabilecektir. Para dönem başına göre nominal olarak arttığı
gibi satın alma gücü de artmış ve 2 adet daha fazla alım yapma imkanı
doğmuştur. Faiz oranının enflasyon oranından yüksek olduğu bu durum makul olan
seçenektir. Vadeli mevduat hesabı açtırdığınızda vade sonunda elde edilecek
olan faiz tutarı bellidir. Ancak ilgili süreçte gerçekleşecek enflasyon ise
belli değildir. İkinci seçenekte enflasyon oranının %8 oranında gerçekleştiği
durum bulunmakta. Bu durumda da para nominal olarak artmakta ama satın alma
gücü artmamakta yine 100 Adet alım yapılabilmektedir. Üçüncü seçenekte ise
enflasyon oranının %10 oranında gerçekleştiği durum bulunmakta. Bu seçenekte
ise paranın alım gücü düşmekte ve yaklaşık 98 adet alım yapılabilmektedir.
Reel
faiz oranı
enflasyondan arındırılmış faiz oranıdır. Satın alma gücünüzdeki gerçek artışı gösterir.
Yatırım kararları verilirken nominal faiz oranından ziyade reel faiz oranı daha
çok önem taşır.
Reel
faiz oranı nasıl hesaplanır?
Reel faiz oranı nominal faiz oranından
enflasyon oranının düşülmesi ile bulunur. Nominal faiz oranı %8 enflasyon oranı
%6 ise reel faiz oranının %2 olduğu söylenebilir. Ancak büyük oranlar ile bu
işlem sağlıklı sonuç vermez. Yani Nominal faiz oranı %80 enflasyon oranı %60
ise reel faiz oranının %20 olduğunu söylemek pek doğru olmaz.
Reel
faiz oranı formülü;
Reel Faiz Oranı
= [( 1 + Nominal Faiz Oranı) / ( 1 + Enflasyon Oranı)] - 1
Faiz oranının %80 enflasyon oranının %60
olduğu durumda reel faiz oranı %12,5 olarak bulunur. Bu oran faiz oranından
enflasyon oranını düşerek reel faizi yaklaşık olarak bulmak istediğimizde elde
edilen %20 oranında çok daha düşüktür. Dolayısıyla reel faiz oranı formülü ile
işlem yapmak daha doğrudur.
Reel Faiz Oranı
= [( 1 + 0,8) / ( 1 + 0,6)] – 1 = 0,125 → %12,5
Tabloda verilen değerlere göre reel faiz
oranı 1. seçenekte %1,89, 2. seçenekte %0 ve 3. seçenekte %-1,82 olarak
bulunmaktadır. Pozitif reel faiz oranları yatırımcıların satın alma gücünü
artırır ve onları daha fazla tasarruf yapmaya teşvik eder. Negatif faiz
oranlarında ise yatırımcı reel olarak kayıptadır, satın alma gücü azalmıştır. Bu
durum da yatırımcıları tüketime veya başka yatırım alternatiflerine
yönlendirir.
Reel Faiz Oranı (1.
Seçenek) = [( 1 + 0,08) / ( 1 + 0,06)] – 1 = 0,0189 → %1,89
Reel Faiz Oranı (2.
Seçenek) = [( 1 + 0,08) / ( 1 + 0,08)] – 1 = 0 → %0
Reel Faiz Oranı (3.
Seçenek) = [( 1 + 0,08) / ( 1 + 0,1)] – 1 = -0,0182 → %-1,82
Reel faiz oranı formülü her tür getiri
için kullanılabilir. Bir katılım bankasından elde edilen kar payı veya bir portföyden
elde edilen getiri gibi. Burada dikkat edilmesi gereken nokta getirinin elde
edildiği dönem ile enflasyon oranının aynı dönemi yansıtmasıdır. Katılım
bankalarından geleceğe dönük getiri taahhüdü verilmemektedir. Vade sonunda
getiri oranı ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla burada açıklanan enflasyon oranı kullanılmalıdır.
Ticari bankalarda ise faiz taahhüdü verildiği için dönem başında reel faiz
hesaplanabilir. Ancak burada da beklenen enflasyon oranını kullanmak
gerekir.
Emeğinize sağlık hocam.
YanıtlaSilSuper
YanıtlaSilTeşekkürler
Sil