Yatırım gelir sağlamak amacıyla fonların çeşitli alanlara tahsis edilmesidir. Yabancılar tarafından bir ülkeye yapılan yatırımlar doğrudan ve dolaylı yatırımlar olmak üzere temelde ikiye ayrılmaktadır. Dolaylı yatırımlar, portföy yatırımları veya sıcak para olarak da adlandırılmaktadır.
Yabancı sermayenin hisse senetleri ve tahviller başta olmak üzere finansal araçlara yaptıkları yatırımlara dolaylı yatırım adı verilmektedir. Yabancı yatırımcılar hisse senetlerinin beklenen getirilerini ve/veya tahvil faizlerini görece yüksek bularak Türkiye’ye gelmektedir. Yabancı yatırımcılar önce döviz bozdurmakta sonra Türk Lirası ile hisse senedi veya tahvil satın almaktadırlar. Belirli bir süre sonunda çıkmak istediklerinde ise ellerindeki finansal araçları satarak tekrardan döviz almaktadırlar. Bu işlemde kur farklılıkları yabancı yatırımcıların getirilerini etkilemektedir. Yabancı yatırımcı önce döviz bozup TL’ye geçmekte daha sonra TL verip döviz almaktadır. Dolayısıyla ilgili süreçte TL değer kaybederse yabancı yatırımcının gelirini olumsuz, değer kazanırsa da olumlu etkilemektedir. Örneğin dönem başında $/TL 3,90 iken dönem sonunda 3,60 oluyorsa yabancı yatırımcı finansal araçlardan faiz, kar payı veya sermaye kazancı şeklinde elde ettiği getiriye ilave olarak, kur farkından da bir gelir elde etmektedir. Bu sebeple TL’nin hızlı değer kayıplarından sonra kurdaki artışla birlikte faiz oranları da yükseliyorsa bu anlatılan getiriyi elde edebilmek için sıcak paranın tekrardan ülkeye giriş yaptığından bahsedilebilir. Türkiye örneği için ilgili yazı okunabilir.
Türkiye’de Sıcak Para
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’ndan sağlanan aşağıda yer alan grafikte yıllar itibariyle Türkiye’ye giriş yapan sıcak para tutarları yer almaktadır. Sıcak paranın hisse senetlerinden ziyade tahvile (Devlet İç Borçlanma Senedi, DİBS) yöneldikleri görülmektedir. Yüksek enflasyon oranımızdan dolayı yüksek faiz taşıyan tahviller, yabancı yatırımcılara, kendi ülkelerinde enflasyon oranı çok düşük olduğundan, cazip gelmektedir. Örneğin yabancılar 2017 yılında itibariyle 7,3 milyar dolarlık tahvil satın almışlardır. Faiz oranları %11 ila %14 civarında seyreden bir yıl olmuştur 2017. Bu oranlar birçok ülkenin faiz oranlarının oldukça üzerindedir. Diğer taraftan 2017 yılında hisse senedi piyasasına giriş ise 3,2 milyar dolar düzeyindedir. Borsa İstanbul 100 endeksi de 2017 yılında %52,1 oranında getiri sunmuştur. Bu da oldukça yüksek bir orandır.
Bir ülkeye sıcak paranın giriş çıkışı, borsa endeksi, kur ve faiz oranlarında aşırı dalgalanmaları beraberinde getirebilmektedir. Dolayısıyla sıcak paraya vergi konulması dönem dönem tartışılmaktadır. Cari açık veren bir ülke doğrudan yatırımlar (soğuk para) ile yeteri kadar sermaye çekemiyorsa sıcak para için yüksek faiz ödemek zorunda kalabilmektedir. Türkiye dönem dönem bu durumun örneklerini bize sunmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder