Türkiye'de Hisse Senedi Alınır mı?

Bu soruyu “Türkiye’de hisse senedi satın almak kazançlı bir yatırım mıdır?” diye de sorabiliriz. Sorumuza tarihsel verilere bakarak cevap verelim. 1986 yılında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası adı ile faaliyete geçen Borsa İstanbul 31 yılı aşkın bir süredir faaliyet göstermektedir. Aslında bu süre uzun bir süre değildir. Gelişmiş ülkelerde yüz yıllardır faaliyet gösteren borsalar bulunmaktadır.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının verilerini kullanarak hazırladığım aşağıda yer alan grafiklerde Borsa İstanbul hisse senedi piyasası temel endeksi olan BIST 100 endeksinden elde edilen yıllık getiri oranları bulunmaktadır.

İlk olarak Türk Lirası cinsinden hesapladığım yıllık getiri oranlarını inceleyelim. 31 yıllık süreçte hisse senedi piyasasının, yatırımcılarına oldukça yüksek getiriler sunduğunu söylememiz gerekir. 31 yıllın 9 yılında yatırımcıların serveti azalırken, diğer yıllarda artış göstermiştir. 1989 ve 1999 yılında hisse senedi piyasasında %500 civarında yıllık getiri söz konusudur. Bu oranlar ilgili yıllarda dünya hisse senedi piyasalarındaki en yüksek oranlardır. Yine 1987, 1993 ve 1997 yıllarında da oldukça yüksek kazançlar elde edilmiştir. Ancak söz konusu yıllarda Türkiye’nin yüksek enflasyon oranlarına sahip olduğunu da belirtmek gerekir.

Küresel finans krizinin dünyada hissedilmeye başladığı 2008 yılında hisse senedi piyasamız en yüksek kaybını yaşamıştır. 2008 yılında borsa %50 oranında değer kaybetmiştir. Bu durum yıl başında alım yapıp yıl sonunda satmanız halinde servetinizin nominal olarak yarısını kaybettiğiniz anlamına gelmektedir. Ancak bir yıl daha bekleyip 2009 yılı sonunda satış yapmanız halinde ise servetiniz de bir değişim olmadığını söyleyebiliriz. Zira 2009 yılında borsa %100 civarında artış kaydetmiş, başka bir ifade ile önceki yıl olan zararı telafi etmiştir. 31 yıllık süreçte hisse senedi piyasası yıllık olarak ortalamada %84 oranında artış göstermiştir. Bu oldukça yüksek bir orandır ve başka bir piyasada bu denli yüksek gelir elde etmek pek mümkün değildir. Hatta başarılı hisse seçiminde bulunulursa getiri oranı daha yüksek de olabilmektedir. Yüksek getiri aynı zamanda yüksek risk de demektir. Türkiye örneğinde olduğu gibi hisse senedi piyasasında bir yılda servetinizi birkaç kat artırabileceğiniz gibi servetinizin yarısını da kaybedebilirsiniz.

Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde, getiri oranlarına dolar cinsinden bakmak da gerekebilir. Hazırladığım ikinci grafikte hisse senedi piyasasının dolar bazında yıllık getiri oranları bulunmaktadır. 31 yılın 15’inde kayıp, 16 yılda ise kazanç söz konusudur. İlk grafik ile karşılaştırıldığında genelde pozitif getiri oranlarının bir miktar azaldığı, bazı pozitif getirilerin negatife döndüğü ve negatif getiri oranlarının da bir miktar artış olduğu görülmektedir. Bu durum, ilgili yıllarda doların Türk Lirası karşısında değer kazandığı anlamını taşımaktadır. Dolar Türk Lirası karşısında 31 yıllık sürecin sadece 5 yılında değer kaybetmiş, diğer yıllarda ise değer kazanmıştır. Dolar bazında en yüksek kayıp 1988 yılında %69 oranında, en yüksek kazanç ise %367 ile 1989 yılında gerçekleşmiştir. Borsalarda büyük kayıplardan sonra büyük kazançlar görülebilmektedir. 1992-1993, 1998-1999 ve 2008-2009 yıllarında da benzer bir durum söz konusudur. Yatırımcılar olumsuz bilgilere aşırı tepki verdiklerini düşünerek sonrasında alımlarını arttırabilmektedirler.

1986-2016 yılları arasında hisse senedi piyasası dolar bazında yıllık olarak ortalamada %38 oranında artış göstermiştir. Söz konusu getirinin oldukça yüksek olduğunu belirtmek gerekir. En büyük ve en gelişmiş finansal piyasalara sahip Amerika Birleşik Devletlerinde hisse senetlerinin ortalama yıllık getirisi %12’ler düzeyindedir. Gelişmiş ülkelerde getiri oranları daha düşük olduğu gibi risk de daha düşüktür. Gelişmekte olan ülkelerde ise getiriye paralel olarak risk de yüksektir. Yatırımcıların risk ve getiri tercihleri farklılık göstermektedir.

İster Türk Lirası cinsinden ister dolar cinsinden bakalım Türkiye’de hisse senedi piyasasında yüksek getiri elde etmek mümkündür. Kısa vadede kayıplar olabilse de uzun vadede oldukça yüksek kazançlar elde edilebilir. Dolayısıyla bir an önce tasarrufta bulunup hisse senedi piyasasına uzun vadeli yatırım yapmak oldukça mantıklı görünmektedir. Bireysel emeklilik hesabınızdaki fonlarınızı büyük oranda hisse senetlerine yönlendirmeniz ise sanırım en akıllıca olandır.